[De Progreso, 1909, da Otto Jespersen.]
Ultre la statistikala metodo di Sº Couturat, qua kalkulis la nombro di la radiki en la vortolibri (v. Progreso, julio 1908, p. 214), existas altra metodo, qua montras forsan per maniero ankore plu konvinkanta la difero inter la du tipi di la linguo, nome la komparo di la sama texto, konseque di la linguo quale ol aparas en la vivo ipsa. Me prenis por co pagino de Esperanto, selektanta p. 100 en la Fundamenta Krestomatio: la selekto esas senpartia [-partisa], nam ante la selekto me ne lektis la pagino, do me ne savas kad ca pagino esas favoroza por nia linguo o por la malnuva [anciena]; la nombro 100 prenesis tute [tote] hazarde, sed [ma] me ne dubas [dubitas] ke irga altra pagino donas la sama o tute [tote] simila rezulto. La pagino kontenas 350 vorti; ek oli me kontis unesme omna vorti quin persono, konocanta la angla linguo e la franca, tute [tote] ne komprenus per ca du lingui; duesme me kontis la vorti quin la sama persono povus parte komprenar, o di qui la senco esus klara por lu, se lu konocus la maniero di vorto-konstrukto e la max [maxim] importanta prefixi e sufixi. (Me ne konsideras la finali gramatikala: as, oj, edc.) Exemple me kontis quale [kom] vorti mi-konocata la vorti mallonga, Hindujo, farighos, memfide, edc. En la sama kategorio me anke kontis vorti quale plej, antau, plua, qui adminime similesas vorti o prefixi konocata da nia supozata persono.
Me trovis do en ca pagino de 350 vorti:
en Esperanto:
| 31 vorti tute [tote] ne-konocata, qui trovesas entute [-tote] | 82 foyi, |
| 45 mi-konocata vorti, qui trovesas entute [-tote] | 52 foyi, |
| Sume 134 foyi. |
en Ido:
| 8 vorti tute [tote] ne-konocata, qui trovesas entute [-tote] | 16 foyi, |
| 33 vorti mi-konocata, qui trovesas entute [-tote] | 44 foyi, |
| Sume 60 foyi. |
Altravorte, to signifikas ke nia amiko franca savanta la angla, od angla savanta la franca, haltos entute [-tote] 134 foyi en Esperanto e 60 foyi en Ido, t.e. 38.3 e 17.1 po cent; e ke ne mem la max [maxim] granda sagaceso helpos il 82 foyi en Esperanto e 16 foyi en Ido, t.e. rispektive 23.4 e 4.6 po cent de omna vorti.
Me adjuntas ke en multa kazi, quin me kontis quale egale konocata en la du lingui, la formo Idala esas plu facile rekonocebla [ri-] kam la formo malnuva [anciena], exemple shtonon - stono; ankorau - ankore; kontrau - kontre, e ke la vorto demando povus facile miskomprenesar, dum ke Idala questiono povas nur komprenesar korekte.
La 8 vorti ne-konocata (trovita 16 foyi) en Ido esas: ta, pri, yen, kad, sed, ol, hike, ibe.
Kad tala komparo ne esas bona konvinkilo por ti, qui ne volas admisar la progreso facita oer la establiso di la nuva [nova] linguo?
Otto Jespersen.
Noto: Ek la vorti listizita kom nekonocata en Ido, sed esabas depos lore chanjat a ma, quo es adminime mirikonocebla a franca-parolanto.
This page hosted by Yellow Internet.
James Chandler
25-Oct-98.