LA TITULO
Selektar titulo esas ago importoz ed ofte mem signifikiva. Esas utila do serchar la motivi di la decido di la fonderi di nia revuo.
Ni judikez ne segun la nuna tempo, nam la nomo progreso perdis irga serioza signifiko e divenis un ek ta vakua vorti servanta nur kom etiketi. Ma dum l'unesma yardeki dil yardeko la cirkonstanci esis tre diferanta: le maxim multa e mem le ciencoza konsideris progreso kom idealo e mem kom solvo por omna problemi. Quaze dazlata da multa recent inventuri on ne povabus divinar, ke teknikal progreso povas o povas koincidar kun moral regreso. E Progreso esis lore quaze magial formulo.
Ka ni hastoze do deduktos ke la fonderi dil revuo sequis la modo di sua epoko? Certe no! L'unesma numero, qua editesis en marto di 1908 donas adequata respondo.
En long artiklo da Louis Couturat e Leopold Leau, sub titulo Nia programo ni trovas sur pagino 5 la motivi di lia decido. L'autori explikas ya ke la nomo selektesis da nia estimata prezidanto W. Ostwald. Certe, Ostwald, qua recevis la premio Nobel pro sua kemial deskovri, estimis omna formi di ciencal progreso. Ma takaze il uzis la vorto por preciza linguistikal signfiko. Il volis expresar developo natural e logikal, segun la principi dil evoluciono dil indo-europan idiomi.
To semblas forsan astoniva, ma divenas komprenebla kand on referas a la teorio di Otto Jespersen. En yaro 1894, cent yari ante nun, esis aparinta lua libro kun titulo Progress in Language. Jespersen adportis idei original, kontrastanta ye la general opinioni dil epoko. Multa linguisti, deskovrinte la parenteso dil Ind-Europana idiomi, konsideris ya lia evoluciono kom regreso.
Segun ta tezo, pos periodo supozita klasika dum qua lingui atingas alta grado di qualeso e stando quaze ideala, li pro la paso di tempo subisas lenta dekado, til divenar kripla komunikili.
Vice lo, segun Jespersen, la spontana tendenci vers plu simpla formi, precipue pri gramatikal e sintaxal reguli, esas favoroz evoluciono.
Il konstatis ta fenomeno ed il nomizis ol Progreso. Pose il expresis explicite sua
penso per la yena frazo: The evolution of language shows a progressive tendency from
inseparable irregular conglomerations to freely and regularly combinable short elements.
L'evoluciono dil parolado montras progresiva tendenco, de neseparebla nereguloza kunaglomeri,
vers libere e reguloze kombinebla elementi.
Tala tendenci esas konstatebla e generala malgre l'esforci dil autoritati di certena landi por impozar obsoleta sintaxi ed ortografii. Ed en plura kazi li genitas simpligit e normaligita formi anticipita dal Idolinguo.
Kin yari pose Ostwald developis sua judiko. Segun recenso da Couturat (februaro 1913) il konsideris Ido esar un ek la moyeni sparar energio e rekomendas ol kom progresiva linguo: en omna kozi esas neposibla impedar la progreso, restas nur organizar la progreso...
Ton deziris Couturat e Leau, qui duris explikar en yaro 1908 ke l'idealo di la linguo esas atingar la maxim granda grado di internacioneso, por konstruktar linguo nultempe perfekta ma sempre perfektigebla sur bazo di tala ciencal principi.
Tale aparas klare lia intenci: aplikar la spontana tendenci vers simpligo e normaligo, ma sekura metodi, eskartante personal kaprici ed egardante serioza principi.
Ma restas rimemorinda lia delikateso: Rosenberger esis editanta revuo por Idiom Neutral sub la titulo Progress. Couturat sorgis avertar lu pri eventual objeciono, ma Rosenberger, kun simil alteso di sentimento, donis afabla konsento, deklarante ke la sameso di titulo montras la sameso di skopo.
Tale on komprenas klare la linguistikal signifiko dil titulo propozita da Ostwald ed aceptita dal fonderi dil revuo: to esis nul deziro di selektar segun la modo, ma signo di profund e sincera konvinkeso.
Retro a Progreso 300
Retro al Ido-pagino
James Chandler 25-Aug-03