Raymond Carver kreis poezio ek lo prozala. Segun kritikero il "revelis la stranjeso celita dop lo triviala", ma vere il kaptis la marveloza partikularaji di homala konduto, qui existas inter la hazardaji di vivo-experienci. E homala konduto, plena de misterio ed inspireso, sempre facinis me.
Me egardas la tota verkaro da Carver kom nur un rakonto, nam lua rakonti omna esas eventi, eventi hazarda en la vivo di homo qui chanjas lua vivo. Forsan lua vivo krulas. Forsan lu apene avertas dizastro. Forsan homi mustas durar vivar, savante kozi nedezirata pri l'una l'altra. La rakonti esas plu pri lo nesavata kam lo savata, e la lektanto plenigas la lakuni, dum rikonocar la subflui.
Dum formacar la mozaiko dil filmo Short Cuts, qua fondesas sur ica non rakonti e la poemo "Lemonade", me probis agar lo sama - donar al audantaro un regardo. Ma la filmo povus durar por sempre, quale la vivo - levar la tekto de la hemo di le Weathers e vidar Stormy pardestruktar sua mobli per elektrala segilo, lore de-levar altra tekto, ta di le Kaiser, le Wyman o le Shepherd, e vidar altra konduto.
Ni audace modifikis la verkaro da Carver: karakteri transiris de un rakonto ad altra; li konektesas per diversa ligo-moyeni; lia nomi forsan chanjis. E malgre ke ula puristi e Carver-fanatiki forsan perturbesos, ica filmo esis serioza kunlaboro inter l'aktori, mea kunskribisto Frank Barhydt, e la materio da Carver en ca kolekturo.
Kande me unesme parolis kun la poeto Tess Gallagher, la vidvino di Ray, pri mea deziro facar ica filmo, me dicis ad elu ke mea interpreto di Carver ne esos pura, e ke la rakonti intermixesos. El instinte agnoskis e kurajigis ico, e dicis ke Ray esis admiranto di Nashville, ke il prizis la senpoveso di ta karakteri e ke li povis tamen vivar. El anke savis ke artisti en diversa feldi mustas uzar sua propra habilesi e viziono en sua laboro. Cinemal equivalanti di literaturala materio kreesas ye manieri neexpektita.
Tra la yari de skribar, formizar e projetar Short Cuts, tra la miriado de financala komerci e problemi, Tess e me multafoye interdiskutis e konstante korespondis. La maniero ye qua el recevis informo chanjis mea atitudo, do me sentas ke me povis diskutar kun Ray per Tess. El vere kontributis a la filmo.
Me lektis omna verki da Ray, filtrante oli per mea propra procedo. La filmo konsistas ek mikra peci de lua verki qui formacas parti de ceni e karakteri ek la maxim bazal elementi de lua kreuri - nova ma ne nova. Tess e Zoe Trainer, l'emocale diplasita matro e filiino pleita da Annie Ross e Lori Singer, provizas la muzikala ponti en la filmo - la jazo di Annie e la violoncelo di Lori. Eli esas karakteri inventita da Frank Barhydt e me, ma segun Tess Gallagher li esas afina kun la karakteri di Ray e povus esar en lua rakonto "Vitamins".
La mondo-vidpunto di Ray, e di me, forsan semblas obskura ad uli. Ni konektesas per simila atitudi pri l'arbitriala naturo di chanco en la vivo - la filio di le Finnegan kolizionas kun automobilo en "A Small, Good Thing"; la renverso dil mariajo di le Kane pro deskovro di kadavro en "So Much Water So Close to Home".
Ulu ganas la lotrio. Samadie, la fratino di ta persono ocidesas da briko qua falas de edifico en Seattle. Ta eventi esas sama. La lotrio ganesis ambasinse. La chanco di amba esas mikrega e tamen amba eventis. L'una ocidesis e l'altra richeskis; l'eventi esas sama.
Un ek la motivi pro qui ni transpozis la ceneyo de la Pacifika Nordwesto a Suda-Kalifornia esis ke ni volis lokizar l'eventi en vasta preurbaro por ke la karakteri hazarde interrenkontrez. Esis anke praktikala motivi, ma ni deziris ke la ligi esez acidentala. La ceneyo esas neexplorita Los Angeles, anke Carver-lando, ne Hollywood o Beverly Hills - ma Downey, Watts, Compton, Pomona, Glendale - usana preurbia, la nomi quin on audas dum la trafiko-raporti.
Ni havas duadek-e-du precipua aktori en la filmo, e li adportis kozi al filmo preter mea revi, pludikigante ol, plurichigante ol. Ton me mustas parte imputar a la fundamento di Short Cuts - la verki da Carver.
Nur tri o quar ek ta aktori irgatempe aparis kune en la filmo pro ke singlasemane ni komencis altra rakonto, kun altra familio. Ma ni donis al aktori omna originala rakonti, e multi pose lektis plusa verki da Ray. L'unesma familio quan ni cinematografis esis le Piggott, Earl e Doreen, pleita da Tom Waits e Lily Tomlin, en lia lojeyacho e che Johnnie's Broiler, klasika Kalifornia-kafeerio ube Doreen esas servistino. Lia pleo esis tante ecelanta ke me kredis ke me havos problemi, ma omna cetera aktori atingis ta nivelo, preterirante mea expekti, dominacante e ridefinante sua roli.
La karakteri multe rakontas en la filmo, li rakontetas pri sua vivi. Multa ek li esas rakonti da Carver o parafrazi di rakonti da Carver od inspirita da lua rakonti, do ni sempre probis restar tam proxim lua mondo kam posibla, pro la kunlaborala naturo dil filmo.
L'aktori anke aperceptis ke la partikularaji pri qui ca karakteri parolas ne esas lo maxim importanta. L'elementi semblis flexebla. Li povus parolar pri irgo. To ne implikas ke la linguo ne esas importanta, ma la temo ne mustas esar X, Y o Z. Ol povus esar Q o P o H.
Esas qui ca personi esas qua determinas quale li respondas a to, quon li dicas. Ne esas lo dicita qua produktas ceno, ma la fakto ke ca karakteri pleas la ceno. Do sive li parolas pri quale facar sandwicho sive quale ocidar sua vicino, la kontenajo ne esas tam signifikanta kam quale ca karakteri sentas ed agas en la situeso, dum ke li developesas.
Skribar e direktar esas amba agi deskovrala. Fine, la filmo existas e la rakonti existas ed on esperas ke esas fruktifant interago. Ma dum direktar Short Cuts, certena kozi venis direte ek mea sentemeso, qua havas sua diferi, e to esas justa. Me savas ke Ray Carver komprenabus ke me mustis preterirar nur tributar. Ulo nova eventis en la filmo, e forsan to esas la maxim vera formo de respekto.
Ma lo omna komencis hike. Me esis lektanto turnante ca pagini. Probante ca vivi.
Robert Altman
New York City, 1993
(Tradukita da James Chandler.)
James Chandler 25-Apr-20